تهران - 23 بهمن - ميراث خبر
«محمدهادي محمدي»، پژوهشگر ادبيات كودك در گفت و گو با ميراث خبر:
هري پاتر رانده شده و يتيم برگرفته از يك كهن الگو ست.در اسطوره هاي ايراني زال را داريم كه وقتي با موي سفيد به دنيا مي آيد، پدرش سام او را در دشت و كوهستان رها مي كند و سيمرغ او را بزرگ مي كند. در اسطورهاي سامي موسي كه رها مي شود و فرعون او را بزرگ مي كند...

گروه هنر ، فرزانه ابراهیم زاده : هري پاتر پسر بچه عادي است كه به دليل تحصيل در مدرسه جادوگري هاگوارتر به يكي از مشهورترين چهره‌هاي جهان مبدل شده و نوجوانان و بزرگ‌سالان زيادي را مجذوب جادوي خود كرده است. در حالي كه شگردهاي خاصي براي جذب مخاطب جهاني ندارد.
هري، پسر بچه‌اي است مانند همه پسرهاي هم سن و سالش كه دوست دارند كمي غير عادي باشند، اما او چون پدر و مادرش جادوگر بودند، توانسته وارد دنياي جادوگري شود و به خاطر زخمي كه بر پيشاني دارد، توجه همه را به خود جلب ‌كند.
داستان هري پاتر سرشار است از اتفاقات و آدم‌ها و حيوانات عجيب و غريب و شگفت‌انگيز، كه به گفته اغلب صاحب‌نظران ريشه در افسانه‌ها و اساطير دارند. در آستانه انتشار ششمين جلد اين مجموعه كه «شاهزاده ناتني» نام گرفته، درباره چگونگي روايت و حضور افسانه‌ها و اساطير در هري پاتر با محمدهادي محمدي به گفت و گو نشستيم.
«محمدهادي محمدي»، پژوهشگر ادبيات كودك است كه در اين سال‌ها بيشتر روي ادبيات فانتزي كودكان و نوجوانان تمركز داشته و در اين زمينه كتاب‌هايي را تاليف و ترجمه كرده است. محمدي همچنين از 7 سال پيش با همكاري پژوهشگران بنياد پژوهشي تاريخ ادبيات كودكان و نوجوانان مجموعه‌اي را تحت عنوان تاريخ ادبيات كودك و نوجوان گردآوري كرده‌اند. از اين مجموعه تاكنون 7 جلد منتشر شده است. گفت و گوي ميراث خبر را با اين پژوهشگر مي خوانيد.
.

هري، پسر بچه‌اي است مانند همه پسرهاي هم سن و سالش كه دوست دارند كمي غير عادي باشند، اما او چون پدر و مادرش جادوگر بودند، توانسته وارد دنياي جادوگري شود و به خاطر زخمي كه بر پيشاني دارد، توجه همه را به خود جلب ‌كند.
داستان هري پاتر سرشار است از اتفاقات و آدم‌ها و حيوانات عجيب و غريب و شگفت‌انگيز، كه به گفته اغلب صاحب‌نظران ريشه در افسانه‌ها و اساطير دارند. در آستانه انتشار ششمين جلد اين مجموعه كه «شاهزاده ناتني» نام گرفته، درباره چگونگي روايت و حضور افسانه‌ها و اساطير در هري پاتر با محمدهادي محمدي به گفت و گو نشستيم.
«محمدهادي محمدي»، پژوهشگر ادبيات كودك است كه در اين سال‌ها بيشتر روي ادبيات فانتزي كودكان و نوجوانان تمركز داشته و در اين زمينه كتاب‌هايي را تاليف و ترجمه كرده است. محمدي همچنين از 7 سال پيش با همكاري پژوهشگران بنياد پژوهشي تاريخ ادبيات كودكان و نوجوانان مجموعه‌اي را تحت عنوان تاريخ ادبيات كودك و نوجوان گردآوري كرده‌اند. از اين مجموعه تاكنون 7 جلد منتشر شده است. گفت و گوي ميراث خبر را با اين پژوهشگر مي خوانيد.

_براي ورود به اين بحث ابتدا بايد بگوييد هري پاتر را مي توان در رديف داستان هاي اسطوره اي دانست يا تعريف ديگري از آن داريد ؟

*پيش از هر چيز بايد بگويم هري پاتر فانتزي است. نكته مهم همه فانتزي ها مانند اين داستان ساختن دنيايي نو و جديد است. فانتزي نويسي كه مي خواهد يك فانتزي را ارائه دهد، تلاش مي كند دنيايي را خلق كند كه با دنيايي كه ساير فانتزي نويسان ارائه داده اند تفاوت داشته باشد. به همين دليل طبيعي است، كه در هر داستان فانتزي دنياي متفاوت مي بينيد، مي خواهد كتاب هاي تالكين يا رولف دال يا هري پاتر باشد.

_دليل اين خلق جهان متفاوت در فانتزي چيست ؟

*به خاطر اين كه ساختار فانتزي ها بر دنياي تخيلي اي كه از مرزهاي واقعيت مي گذرد، استوار است. اين داستان ها خودشان را درگير الگوي هاي تخيلي مي كنند كه انسان از روزگار كهن دارد . اين الگوها مي تواند الگوي تخيل افسانه اي يا اسطوره اي باشد يا تخيل جادويي و كيميا گرانه. وقتي شما هري پاتر را مي خوانيد، مي توانيد دنياي فراتر از واقعيت را درون ساختار آن پيدا كنيد. اين همان دنيايي است كه در مدرسه جادوگر ها و يا آن جايي كه هري پاتر آموزش مي بينيد وجود دارد . اين مكان در ظاهر در دل انگليس قرار گرفته اما در واقعيت اين دنيا وجود ندارد و ساخته ذهن نويسنده است. اين ماجرا درمورد شخصيت ها و اشياي موجود در هري پاترهم صدق مي كند. اشياي جادويي اين داستان برگرفته از جهان جادو و علم كيميا گري هستند. مثلا سنگ جادو يا سنگ فلسفه كه همان حجر الفلاسفه filasofe ston است كه ما در كيميا گري داريم. سنگي است كه اگرآن را يافتيد مي توانيد با آن به طلا دست پيدا كنيد و مقصود از طلا، طلاي مادي نيست بلكه حكمت تغيير مواد است. همين سنگ در داستان هري پاتر نقش مهمي دارد و او را براي نخستين بار در برابر نماد شر يا ولدمورت حفظ مي كند.

_پس به نظر شما هري پاتر را بايد به چشم يك داستان كاملا فانتزي ديد؟

*هري پاتر را از جنبه هاي مختلفي مي شود، تفسير كرد . هري پاتر را مي توان از جنبه ريشه شناسي تخيلي ببينيم. در واقع تاكيدم روي اين مطلب است كه از ريشه شناسي تخيلش ببينيم.

_اين نوع شناخت چگونه به دست مي آيد؟

* بايد بدانيم، هري پاتر يك فانتزي است از نوع فانتزي هاي فراتري. فانتزي هايي كه در آن ها دنيايي فراتر از واقعيت وجود دارد. اين دنياي فراتري در هر فانتزي مي تواند به شكلي باشد. ممكن است گسست زماني داشته باشد،يعني از اين جهان به جهان ديگري برود كه در جغرافياي واقعيت نباشد. هري پاتر هم از اين جنبه قابل بررسي است. يعني رولينگ دنياي فراواقعيتي خودش را در دل انگلستان و درون يك قلعه قرار داده است. البته بيرون از قلعه هم حوادثي اتفاق مي افتد. مثلا زماني كه هري پاتر با دوستش سوار ماشين پرنده مي شوند در آسمان انگلستان و جغرافياي بريتانيا پرواز مي كنند. ولي اين دنيا د موازي با دنياي واقعي است. نكته بعدي اين است كه اين دنياي فراتري ويژگي هاي خاص را دارد.

_به نظر مي آيد رولينگ در نگارش اين كتاب تنها به فانتزي نپرداخته است ما ريشه هايي از داستان هاي اسطوره اي و كهن الگوها را هم در اين داستان ببينيم؟

*بله انتخاب هري پاتر به عنوان يك كودك رانده شده و يتيم برگرفته از يك كهن الگو است. اين الگوي ازلي را در اسطوره ها و اديان به وفور داريم . در اسطوره هاي ايراني زال را داريم كه وقتي با موي سفيد به دنيا مي آيد، پدرش سام او را در دشت و كوهستان رها مي كند و سيمرغ او را بزرگ مي كند. در اسطورهاي سامي موسي كه رها مي شود و فرعون او را بزرگ مي كند. اين كودك رانده شده اولين نسخه كهن الگويي است كه رولينگ آن را مي گيرد و به هري پاتر شكل مي دهد. اين كودك در موقعيت خانوادگي قرار مي گيرد كه در ظاهر موقعيت عادي قرار است. اما مي بينيم هري پاتر به وسيله خاله و شوهر خاله به زير پله اش رانده شده، دنياي هري پاتر در زير پله شكل مي گيرد. هري پاتر هيچ موقعيت مطلوبي در دنياي واقعيت ندارد. به قدري در دنياي واقعي با او بد برخورد مي شود كه او مجبور است به دنياي تخيلي برود. در اين بخش ما به نحوي با زندگي نويسنده هم همراه مي شويم. مي دانيم رولينگ زندگي سختي داشته است يك نويسنده رانده شده بود اما اين نويسنده رانده شده، بعدها جايي پيدا مي كند كه هري پاتر پيدا كرد. يعني اين دو از هيچ به همه چيز مي رسند. اين سازوكار اوليه را مي توان با تخيل و مكاتب مختلف روانشناسي مانند روانشناسي اعماق يونگ تحليل كرد. تخيل اين كودك رانده شده به دليل مشكلاتي كه در زندگيش به وجود مي آيد، رشد مي كند و براي اين كه بتواند از موقعيت نامطلوب و پر آسيب به يك موقعيت مطلوب برسد، از تخيلش كمك مي گيرد.

_يعني دنياي واقعي را رها مي كند و به وادي تخيل قدم مي گذارد؟

*هر جا كه انسان دچار حقارت و كوچكي مي شود، تخيل شروع به كار مي كند تا انسان را در موقعيت برتر قرار دهد. ما اين ويژگي را به روشني در هري پاتر مي بينيم. هري پاتر فراخوانده مي شود چون پدر و مادرش از خانواده جادوگرها بوده اند. كم كم كه جلوتر مي رويم، مي بينيم سازوكارهاي دنياي فراتري آغاز مي شود. يعني پدر و مادرش در يك حادثه كشته مي شوند تا هري زنده بماند و تنها توسط يك خانواده غير جادوگر بزرگ شود. ولي جادوگرها از دور مراقب او هستند تا در لحظه خاص او را به دنياي فراتري فرابخوانند. او به سبب ويژگي هاي كه دارد مي تواند با دنياي جادو گران بد كردار هم روبه رو شود.

_اما به نظر مي رسد كه كهن الگو هاي ديگري مانند كهن الگوهاي شرقي در اين داستان وجود دارد؟

*بله مثلا همين طبقه بندي جادوي سياه و سپيد از يك كهن الگو سرچشمه گرفته است.

_اتفاقا من هم همين نكته را مي خواستم بپرسم. تقسيم جهان داستاني به جادوي سياه، سپيد كه رولينگ در هري پاتر ارائه مي دهد ريشه در اين «مادر اسطوره» ايراني يعني نبرد خير و شر كه شكل دهنده اسطوره هاي ايراني ما است ندارد؟

*اگر بخواهيم هري پاتر را ايرانيزه بكنيم، مي توانيم چنين تلقي داشته باشيم. ساز و كار تخيل اسطوره اي داراي مطلق بيني است يعني تفكيك جهان اسطوره براساس تفكيك مطلق گرايي است. ما يك جهان سياه داريم و يك جهان سپيد. سلسله اي از موجودات در جهان سياه هستند و يك سلسله در جهان سپيد. نبردجاوديي اين دو نيرو را اصلا جهان اسطوره اي مي سازد.اين ويژگي در فرهنگ ما خيلي برجسته است. فرهنگ ما يك فرهنگ دو بني يا دوگانه بوده است. ما هنوز هم در يك فرهنگ دو بني زندگي مي كنيم. فرهنگ بد مطلق و فرهنگ خوب مطلق، هري پاتر را مي توان از اين زاويه بررسي كرد. شما وقتي جانوران و اشيا موجود در هري پاتر را تصوير مي كنيد مي بينيد يك گروه در آن جهان سپيد و اهورايي قرار مي گيرند و گروه ديگر در جهان اهريمني. آْن جايي كه بحث جهان اهريمني است جادوگران سعي مي كنند جهان را رو به تباهي ببرند. يعني جادوگران سياه و بد كردار آن ها سعي مي كنند از همه نيرو ها براي پيش برد هدف خود استفاده كنند، اما ما جادوي سپيد داريم.

_ريشه اين جادوي سپيد و سياه در كجا است؟

*جايگاه جادوي سياه كه دنياي اهريمني است . به ريشه جادوي سپيد هم در فرهنگ ما اشاره شده در لحظه اي كه سيمرغ به كمك زال مي آيد، نشان داده مي شود. در حقيقت سيمرغ يك نيروي جادوي سپيد است. ريشه جادوي سپيد را هم بايد در جادو پزشكي جستجو كرد. جادوها كاركردهاي چند گانه اي در طول اسطوره و تاريخ داشته اند. ريشه پزشكي از جادو مي آيد، يعني انسان مي بيند با بعضي از گياه ها بهبود پيدا مي كند به اين فكر مي افتد حتما يك سري نيروهاي معنوي هم مي توانند در او تاثير گذار باشد. اين مسئله در مناسك و آيين هاي جادويي به روشني ديده مي شود. بعد كم كم با شناخت بيشتر طبيعت، جادو تبديل به پزشكي مي شود.
كاري كه رولينگ در هري پاتر انجام داده اين است كه دانشنامه اساطير جهان را گرد آورده كه خيلي مهم است . ولي او در اين دانشنامه طبيعتا به اسطوره هاي غربي گرايش داشته است. يعني اسطوره هايي كه ريشه از اسطوره هاي يوناني به عنوان مادر فرهنگ تمدن غرب ريشه گرفته است. بسياري از موجودات اساطيري فرهنگ غرب مثل يونيكورن اسب تك شاخ كه يك موجود اسطوره مربوط به اسطورهاي اروپاي شمالي است ولي يك شاخه از آن اسطوره اي يوناني مي گيرد.

_از چه اسطوره هاي ديگر كمك گرفته است؟

*رولينگ به اسطوره هاي مصري ايراني هم توجه داشته است. همان طور كه مي دانيد اسطوره ها چندين خاستگاه دارند. اسطوره هاي ايراني هندي، اسطوره هاي سامي كه در مصر شكل گرفته اند و اسطورهاي يوناني كه در اروپا وجود دارد و بخش کوچکی اسطوره هاي شمال كه اسطوره هاي اسكانديناوي است. ظاهرا خالق هري پاتر مجموعه اي از اين اساطير را گرد آورده و بعد شخصيت ها را براساس سازوكاري كه دارند، طبقه بندي كرده است. آن جايي كه به درد هري پاتر بخورند اين ها را در كنار هري پاتر مي چيند و آن جايي كه بتوانند نقش بد كرداري داشته باشند طرف نيروهاي بد كردار مي چينيد.

_استفاده رولینگ از اسطوره ها تنها وارد کردن خام آن ها در داستان است؟

*خیر جهان اسطوره اي و جهان شناسي اسطوره اي را هم وارد ماجرا كرده است. اگر از جنبه شناخت شناسي بخواهيم جلو برويم متوجه می شویم در هري پاتر نه تنها موجودات و جريانات اسطوره اي را مي بينید، بلكه به نوعي جهان شناسي اسطوره اي كه تقسيم جهان به بد و خوب از جنبه عاطفي است مي رسيم . در مرحله بعدي است ، مي بینيم هري پاتر از چه كهن الگوهايي استفاده كرده است. همانطور كه گفتم نگاه خوبي به كيميا گري دارد که يك رشته ای که ريشه در جادوگري داشته و خودش را به صورت يك حرفه و پيشه و يك نگرش معرفت جدا مي كند و یا حجراالفلاسفه يا سنگ كيميا که در آن يك نيروي شگرف وجود دارد كه مي تواند هري پاتر را حفظ كند . براساس همان دريافت تبديل ماده از بالا به پايين جهان كيميا گري گرفته شده است .
در واقع از جنبه تخيل شناسي مي توانيم بگوييم تخيل رولينگ خيلي شگفت انگيز نيست و هميشه در جهان وجود داشته است. اما آنچه مهم است چيدمان آن به شكلي است که كه كودك و بزرگ سال را در گوشه گوشه جهان جذب کند.

_به نظر شما دلیل جذابیت هری پاتر در سراسر جهان در چیست؟

*هري پاتر از نظر توليد به دوره ای خاصی تعلق دارد. دوره بعد از جنگ جهاني دوم را در اصطلاح كساني مانند آدرنو زمانه «صنعت فرهنگ» نامیده می شود. ما فانتزي هاي برجسته اي داشتيم كه به فارسي هم ترجمه شده اند مثل «آليس در سرزمين عجايب» شما مي دانيد يك فانتزي بسيار محبوبي در كشورهاي غربي و مخصوصا در بريتانيا است .

_اما جذابیت های این فانتزی ها به اندازه هری پاتر نیست. ما در همین دوره فانتزی های درخشانی مانند داستان بی پایان را داریم که موفقیت هری پاتر را پیدا نمی کند؟



*این که چرا فانتزي هاي مانند کتاب ميشل انده مثل داستان بي پايان در ايران خوانده نمي شود به این دلیل است تحلیل هري پاتر فقط به جنبه تخيل شناسي مربوط نمی شود. يعني دلیلش اين نيست كه هري پاتر دنيايي نزديك به دنياي ما را برگزيده است. در حالي كه مي توانم داستان بي پايان را مو به مو تحليل كنم كه بسيار هوشمندانه تر، تخيل اسطورها را به كار گرفته و در كار خودش آورده است رولينگ اما داستان خودش را با فرهنگ عامه پيوند داده است. يعني همان فرهنگي كه احتياج به تفكر ندارد و از آدم پرسش هاي فلسفي و بنيادي نمي كند. كمتر كسي پيدا مي شود كه هري پاتر را بخواند و درگير پرسش هاي بنيادي نسبت به چيستي جهان شود. ولي شما در داستان بي پايان پشت سرهم با پرسش هاي فلسفي روبه رو می شوید. اين راحت خواني يكي از وجوه قضيه است. وجه ديگر همان بحث صنعت فرهنگي است که براي اولين بار با كشف افسانه هاي پريان در سينماي هاليود آغاز شد. يعني هري پاتر نه تنها از اسطوره ها ريشه گرفته، بلكه به افسانه هاي پريان نیز بسيار نزديك است. يكي ديگر از جنبه ها ي موفقيت هري پاتر جهاني شدن فرهنگ است. يعني شما در دوره ای اين كتاب را مي خوانيد كه كودك ايراني در تلويزيون تجمع مردم در اروپا را براي خريدن هري پاتر مي بيند و چون در 150 سال گذشته دنباله رو بوديم. این صف طولانی كودك ايراني را کنجکاو می کند كه بداند اين چيست و هري پاتر مي خواند حالا هري پاتر چه دارد، مهم نیست .

_همزمان با هري پاتر ارباب حلقه ها هم وارد بازار شد که نسخه سينمايي داستانی آن ساختار محکم تری از هری پاتر دارد اما این کتاب در ایران مقبولیت هری پاتر را پیدا نمی کند؟

*شما راجع به كارهاي تالكين صحبت كرديد. داستان رولينگ در فانتزي نويسي امتداد كارهاي تالكين است اما جايگاه تاليكن به عنوان خالق ارباب حلقه ها بسيار برجسته تر است شما وقتي تاريخ فانتزي را مي خوانيد مي بينيد تالكين كسي است كه درباره چگونگی خلق آليس در سرزمين عجايب بحث و آن را گونه شناسي مي كند. اين تسلط تالكين برروي زبان هاي باستاني و فرهنگ سبب مي شود داستان هايي با ساختار استوار بسازد كه آن ها داستان در جامعه انگليس و يا غرب استقبال لازم شده است.

_علت این امر چیست؟

*استواري و قوام داستان هاي تالكين را هري پاتر ندارد. هري پاتر در فرم نهايي به هفت جلد مي رسد، يعني يك سفر هفت گانه را طي مي كند. وقتي شما كارهاي رولينگ را تحليل ساختار شناسي مي كنيد برخي چيزها تكرار مي شود. به دليل آن ويژگي فرهنگ عامه كه در اين كار است. به يك نوعي هري پاتر نه تنها جادو مي آفريند بلكه خوانندگانش را هم جادو مي كند و در دنياي جادويي حركت مي دهد. اين مسئله روان شناختي بسيار پيچيده اي است. هري پاتر و مخاطبش از موقعيت 200 درجه زير صفر و از آن سرماي مطلق به يك اوج مطلق مي رسد. اين همان وضعيتي است كه هري دارد. دنياي امروز براي توده هاي مردم دنياي گمنامي در كلان شهر ها است. يعني در شهرهاي بزرگ مردم در گمنامي هستند، پس آن ها مي توانند خودشان را همسان با هري پاتر بدانند يعني آن ها هم گمنامی رانده شده در جهان مدرن هستند. هري پاتر به خواننده القا مي كند كه مي شود از اين دنياي هيچ به يك موقعيت ممتاز رسيد. مثل بليت بخت آزمايي يا لاتاري ای كه در غرب وجود دارد، يك بليت بخر و جايزه ای را تصاحب کن. چند ده ميليون يورو موقعيت شما را يك دفعه تغيير مي دهد و به دنياي افسانه اي مي برد، اگرچه به قیمت ناامیدی ميليون ها نفر دیگر . هري پاترهم يك در صد ميليون در دنياي جادوگرانه است، نويسنده هم همين موقعيت را دارد. بنابراين بالا رفتن طيف مخاطب اين مجموعه چند پيام دارد؛ يكي يكسان سازي تفكر در كل جهان و ديگري يكسان سازي مكانيسم هاي زندگي براي رسيدن به موقعيت خوب . هري پاتر مخاطبانش را تسكين مي دهد كه شما هم مي توانيد به اين موقعيت برسيد، حتي اگر در جهان واقعي نرسيديد در داستان مي رسيد.

_نكات ديگري هم در هري پاتر هست که خواننده را جذب می کند. من خودم به طور افراطی چندین بار پشت سر هم آن را خوانده ام. در برخي قسمت ها در هر بار خواندن به یک نکته جدید تازه می رسم. او برای استفاده از جادو به نكاتي قابل توجیه اشاره مي كند. طلسم هاي باستاني رولينگ ملموس است. طلسمی که جان هری را نجات داد برگرفته از احساس مادري است که در وجود هر زنی یافت می شود.

*من گفتم سازوكار تخیلی هم در هري پاتر دخيل هست ولي اين كه می تواند اين طيف عظيم مخاطب را جذب كند بع دليل چندين عامل است كه بايد كنار هم بچينيد. به پاسخ درستی برسید. پيوند بين كنش هاي داستاني به گونه اي كه مخاطب را جذب مي كند را نمی شود منكر شد. اين كه از يك حادثه با تكنيك هاي تعليق فزاينده براي نبرد آخر به کار مي رود.
مي دانيد كه نبردهاي آخرين، فلسفه اسطوره اي دارد. نبردهاي بزرگي كه يك منجي، بشريت را نجات مي دهد اين ها همه ريشه اسطوره اي دارند. در فرهنگ باستاني خود ما آخرين فرزند زردشت كه سوشيانت است، بعد از 12 هزار سال مي آيد تا انسان را در آن نبرد آخرين ياري كند. ما اين نشانه ها را در هري پاتر هم مي ببينيم. الان پرسشي كه براي خيلی از مخاطبان هري پاتر وجود دارد اين است كه سرنوشت هري پاتر در لحظه نهايي چه مي شود، آيا زنده مي ماند.
يكي از شگفتي هاي هري پاتر اين است كه جادو را ملموس كرده و اين زنده كردن واكنش رواني به مكانيكي كردن جهان است

_رولینگ توجيه هاي منطقي هم در برابر جادو دارد، مثلا در قضيه غول ها، مردم آن ها را مي بينند اما چون از کوه پرت می شوند نمي توانند ديده هاي خود را بازگو كنند، يا همان قضيه ترمیم حافظه ؟

*قدرت رولينگ اين است كه جادورا منطقي مي كند. پشت سر اين منطق جادویی، يك نياز انساني خوابيده در برابر جهاني كه به سرعت ديجیتالي و براساس منطق صفر يك پيش مي رود. اما من يك بار ديگر هم گفتم هري پاتر رستاخيز جهان سنتي بشر است در تفكر ديجيتالي امروز. شما وقتي هري پاتر را مي خوانيد كامپيوترتان در كنارشما روشن است، اين واكنشي است به رياضي كردن جهان و تمام نيروي بنيادي جهان كه به انسان يادآوري كنند فقط دارای منطقي و رياضي نيست، بلكه بعد احساسي هم دارد. در واقع به يك سلسله احساس هاي نهايي انسان پاسخ مي دهد، يعنی تاثير كهن الگو ها بر انسان ها كه مثل وراثت است . اين كهن الگوها براساس نيازهاي انسان شكل گرفته است. در اين داستان نگاه سمپاتيك در هري پاتر وجود دارد چرا كه كه اين كودك خلق شده تا بر قله جهان بنشيند. هري پاتر نماد انساني است نوعي كه از ازل تا ابد وجود داشته است