من هر دو اثر "ارباب حلقه‌ها" و "هري پاتر" را چندین بار خوانده ام باضافه کلی نقد و بررسی این دو. بنابراین میخواهم از یک سطح بالاتر و با نگاهي ادبي به بررسي اين سوال بپردازم: آيا رولينگ براي نوشتن هري پاتر از ارباب حلقه ها كمك و ايده گرفته است؟

در ادبیات واژه Archetype به معنای شخصیتها یا موقعیتهایی است که مستقل از زمان و مکان وجود دارند. به زبان ساده در آثار ادبی مطرح ملل مختلف در زمانهای مختلف این کارکتارها را می توان یافت.

حال توجه به این نکات ضروری است:
1- تفاوت زمانی نوشته شدن «ارباب حلقه ها» و «هری پاتر» کمتر از 60 سال است.
2- هر دو نویسنده انگلیسی هستند و ساختار هر دو داستان (نه محتوی و موضوع) آنگلوساکسون می باشد.
3- تِم (محور و خمیر مایه) اصلی هر دو داستان «تم منجی» می باشد.
4- هر دو از آثار بزرگ ادبی هستند و از archetypeهای مختلفی استفاده کرده اند.
حال با توجه به نکات فوق می توان گفت این دو اثر لااقل در سمتی از ساختار به هم شبیهند.

از مهمترین دلایلی که اين دو کتاب را شبیه دانسته اند شباهت گاندالف و دامبولدور است. این یکی از همان Archetypeهاست که به نام "Archetype of the Old Wise Man" مشهور می‌باشد.
خصوصیات این Archetype: پیر خردمند دنیا دیده، از لحاظ بدنی خیلی قوی تراز یک پیرمرد، مو و ریش بلند سفید یا خاکستری، آرامش و تومانینه در مواجهه با خطرات، داشتن یک هماورد قوی از دنیای تاریکی و شر، همیشه به یک جوان که باید شر را نابود کند راه را نشان می دهند.
از این قبیل archetypeها در این دو داستان فراوانند. اغلب شباهتهای ميان اين دو كتاب از همین نوعند.

یکی از دلایل ماندگار شدن و بی مرز بودن یک اثر ادبی هم وجود Archetype می‌باشد. چون همان طور که گفتم یک Archetype برای انسانها در مکانها و حتی اعصار متفاوت قابل فهم و جذاب می باشند.

اما از لحاظ موضوع و سبک داستان ــ با جود تم اصلی مشترک و شباهتهای ساختاری ــ این دو اثر بسیار متفاوتند. تالکین در ارباب حلقه ها یک دنیای نو خلق کرده است. داستان او متکی به آثار بزرگ ادبیات گذشته اروپا مانند «شاه آرثور» و افسانه های «بیو ولف»، «مرلین» و «ولسانگ» می باشد.(شاید اسم اینها به گوشتان نخورده باشد ارزش اینها در اروپا مانند شاهنامه برای ایرانیان است.) او حتی ادبیات شرق (هند، چین و ایران) را نیز مطالعه کرده بود. از سوی دیگر تالکین یک زبان شناس و استاد ادبیات و زبان شناسی دانشگاه آکسفورد بود. او برای کتابهایش واقعا چندین زبان اختراع کرد. ارباب حلقه ها قصه نابودی شری است که چند هزار سال دوام آورده است. قطعا دراین زمینه ارباب حلقه ها اثری بس با ارزشتر از هری پاتر می باشد.

در پایان ذکر این نکته ضروری است که قطعا خانم رولینگ از ارباب حلقه‌ها ایده گرفته است همانطور که آثار دیگر اروپایی یا غیر اروپایی نیز ایده گرفته است و نام این کار تقلید (به معنای منفی آن) نمی‌باشد. قسمت عمده ادبیات عالم همین گونه است و هر چند صد سال یک بار یک نفر پیدا می شود که کار واقعا جدیدی ارائه دهد. پس این کار خانم رولینگ هنرمندانه بوده و هیچ ایرادی نیز ندارد. همانگونه که ذکر شد تالکین هم همین کار را کرده و داستانش را با نگاه به افسانه‌های گذشته نوشته است.